Vrij Nederland
Visuaele gedichten
Dit zijn geen foto’s
Door Sander Pleij
Ze is een soort kunstenaar-antropoloog. En de performances die Scarlett Hooft Graafland laat uitvoeren in verre landen, werken het beste als stilstaand beeld. Zo werd ze een wonderlijke fotograaf. Haar werk is te zien in het Amsterdamse Huis Marseille, en op de Unseen Photo Fair.
Scarlett Hooft Graafland is onvergelijkbaar met andere fotografen uit de Nederlandse traditie, en dat heeft veel te maken met haar uitzonderlijke methode van werken. Zo reist ze bijvoorbeeld naar Jemen, maakt daar vriendinnen, leeft een tijd met hen, reist met ze, associeert de vormen van de burka’s die ze om zich heen ziet met het van vorm veranderen dat de Barbapapa’s deden, doet dan moeizame pogingen uit te leggen wat de Barbapapa’s zijn en komt er uiteindelijk toe om met een groepje vrouwen ’s ochtends vroeg naar een afgelegen plek te vertrekken om hen te laten spelen met grote witte ballonnen temidden van een uitgestrekt landschap. Zij noemt dat een performance, een beeld dat daar op dat moment even bestaat en bij haar zijn het nou toevalling net performances die het beste werken als een stilstaand beeld. Met de grootse natuur als stilzwijgende commentator op de achtergrond registreert ze het door er een foto van te maken. That’s it folks. En het is haar eigenzinnige geest die dan bedenkt: laat vijf hoedjes aan een vissersdraad zweven boven een borrelende geiser, of: fotografeer afstammelingen van Thomas Cook met een miniatuur-replica van zijn boot in de zee.
Als ze even niet op de Noordpool, in Bolivia, op Madagascar, in Peru, Korea of nog verder is, verblijft ze op ze op drie hoog met laag plafond in de stad, is ze een keurige vrouw met bruin haar die net zo goed in de dertig als in de veertig kan zijn en kan ze vertellen dat het ook maar zo gelopen is: van cultuur studeren in Groningen, Den Haag en New York tot ontdekken dat beelden en installaties in de
praktijk zo onhandig zijn, al die spullen, en erachter komen dat je de scènes die je wilt creëren ook gewoon kunt fotograferen. Zoals in IJsland, waar ze op de daken van huizen ging liggen, zo plat op de buik en dan over de nok heen, en dan rond die huizen weer de grootsheid van de natuur – haar werk heeft iets te maken met de nietigheid en het miezerige gemodder van de mens.
Na IJsland, vertelt ze, kocht ze een camera en trok naar Bolivia. Ze had gehoord van een kunstenaar die daar een groen meer als een soort galerie gebruikte, een tentoonstellingsruimte. Hij zei: kom maar langs. Het idee dat ze voor hem had verzonnen, mislukte, maar de plek vond ze magisch. Het was vlakbij zoutvlaktes en die gaven haar een uitgestrekt gevoel van vrijheid. Er was van alles dat kon!
Heel anders dan in Nederland trouwens. Het klinkt misschien paradoxaal, maar als ze naar die afgelegen gebieden reist, soms zonder elektriciteit, kun je dus van alles organiseren. De mensen helpen je. En alles is goedkoop, dus met een laag budget kun je er nog heel wat doen. Bovendien: er zijn geen regeltjes. Ze is net terug van een shoot in een Nederlands natuurgebied. Hoe dat ging! Niks mocht er. De boswachter stond er continu met zijn neus bovenop. Alles moest worden gepland. Maar ze heeft vertrouwen nodig. Ze moet op een afgelegen eiland mensen ontmoeten die haar willen helpen, mensen die haar in hun leven toelaten.
In Bolivia kom je dagelijks vier auto’s tegen, daar komen de verrassingen en nieuwe ideeën hand in hand. En dan gaat het zoals het altijd gaat: ze heeft van tevoren bedacht wat ze wil gaan doen, maar als ze er eenmaal is, krijgt ze nieuwe ideeën. Dan gaat de context kloppen met wat ze doet, vermits ze de tijd krijgt om de mensen te begrijpen. Dat vindt ze het leukste van haar werk. Intensief optrekken met mensen die van een paar Euro per dag leven. Het bevriend raken.
Die foto’s maakt ze dan uiteindelijk analoog. Vindt ze wel zo fijn, later maar zien of ze goed gelukt zijn, anders is ze ter plekke zo met het eindresultaat bezig. Er mág ook per se niet geretoucheerd worden. Als ze een foto maakt met bolhoedjes aan een visdraad, dan mag die draad niet worden weggeretoucheerd als die een heel klein beetje zichtbaar is, het gaat om die gebeurtenis daar en toen – maar als je ’m helemaal zou zien, dan was de foto wel mislukt geweest. Denk niet dat het fotografisch niet interessant is wat ze doet: de uiteindelijke beelden zijn héél sterk en ze wordt door grote galeries in het Westen vertegenwoordigd. Ze stelt ook tentoon in de landen waar ze fotografeert, het is geen exotisch werk of zo, maar daar heb je wel minder plekken voor kunst. Ze vindt het heerlijk om te zien hoe in Korea weer heel anders naar foto’s gekeken wordt dan in New York, Lima of Dubai.
LEEGGEVISTE ZEEËN
Ja, ze is een soort van kunstenaar-antropoloog. Het allerbelangrijkste van haar foto’s, soms zie je dat niet terug, zijn de mensen. Met de Inuit leven in hun dorp, met de familie meereizen en dingen meemaken doordat je langer bij ze bent. De dingen maar laten gebeuren. Kunst zegt ze helemaal niks. Daar heeft ze haar werk uitgelegd als ‘visuele gedichten’. Ze gaat ook terug met de foto’s. De Inuit vonden ze leuk, ze werden wel gewaardeerd, was haar indruk. In Bolivia zette ze Aymara-indianenvrouwen op heuvels van zout met een roze suikerspin in hun hand. Voor haar gaat het dan om het harde leven dat die vrouwen bij de zoutwinning hebben, hun slechte positie maar ook de zoetige koosnaampjes die ze hebben. En ze wil ze móói portretteren. Moest ze wel eerst de mannen om toestemming vragen.
Soms werken haar verwijzingen heel vervreemdend. Vaak kun je er wel wat meer in vinden als je langer kijkt: de bolhoedjes boven de geiser deden haar zelf denken aan de zakenwereld die ook op een gevaarlijke bubbel lijkt die als een geiser kan uitbarsten, de bolhoeden er recht maar wankelend bovenop. In nieuwe werk een vrouwtje met roze kleding, en weer bolhoeden met schaduwpunten, ze moest denken aan haar dementerende moeder. Vissersboten met als je goed kijkt vanuit elk een uitgestoken knie, kunnen worden gezien als boten die zijn aangespoeld als vissen (de knieën worden vinnen). Ze verwijzen voor haar naar de leeggeviste zeeën – ministers! daar gaat die foto dus over die bij u in Den Haag in de vergaderzaal hangt! Grote rol speelt het contrast tussen culturele symbolen (bolhoeden, burka’s, kerk, suikerspin) die wel aan de door haar bewonderde Magritte doen denken, en de wijdse landschappen. Visueel levert het soms iets droomachtigs op, iets surreëels en lichts. Maar altijd iets spannend.
De tentoonstelling ‘Shores Like You’ van Scarlett Hooft Graa and is t/m 4 december te zien in Huis Marseille, Museum voor Fotogra e, in Amsterdam; www.huismarseille.nl. Scarlett Hooft Graaf land wordt vertegenwoordigd door de Flowers Gallery in Londen, die haar werk toont op Unseen Photo Fair, van 23 t/m 25 september.
Dit zijn geen foto’s
Door Sander Pleij
Ze is een soort kunstenaar-antropoloog. En de performances die Scarlett Hooft Graafland laat uitvoeren in verre landen, werken het beste als stilstaand beeld. Zo werd ze een wonderlijke fotograaf. Haar werk is te zien in het Amsterdamse Huis Marseille, en op de Unseen Photo Fair.
Scarlett Hooft Graafland is onvergelijkbaar met andere fotografen uit de Nederlandse traditie, en dat heeft veel te maken met haar uitzonderlijke methode van werken. Zo reist ze bijvoorbeeld naar Jemen, maakt daar vriendinnen, leeft een tijd met hen, reist met ze, associeert de vormen van de burka’s die ze om zich heen ziet met het van vorm veranderen dat de Barbapapa’s deden, doet dan moeizame pogingen uit te leggen wat de Barbapapa’s zijn en komt er uiteindelijk toe om met een groepje vrouwen ’s ochtends vroeg naar een afgelegen plek te vertrekken om hen te laten spelen met grote witte ballonnen temidden van een uitgestrekt landschap. Zij noemt dat een performance, een beeld dat daar op dat moment even bestaat en bij haar zijn het nou toevalling net performances die het beste werken als een stilstaand beeld. Met de grootse natuur als stilzwijgende commentator op de achtergrond registreert ze het door er een foto van te maken. That’s it folks. En het is haar eigenzinnige geest die dan bedenkt: laat vijf hoedjes aan een vissersdraad zweven boven een borrelende geiser, of: fotografeer afstammelingen van Thomas Cook met een miniatuur-replica van zijn boot in de zee.
Als ze even niet op de Noordpool, in Bolivia, op Madagascar, in Peru, Korea of nog verder is, verblijft ze op ze op drie hoog met laag plafond in de stad, is ze een keurige vrouw met bruin haar die net zo goed in de dertig als in de veertig kan zijn en kan ze vertellen dat het ook maar zo gelopen is: van cultuur studeren in Groningen, Den Haag en New York tot ontdekken dat beelden en installaties in de
praktijk zo onhandig zijn, al die spullen, en erachter komen dat je de scènes die je wilt creëren ook gewoon kunt fotograferen. Zoals in IJsland, waar ze op de daken van huizen ging liggen, zo plat op de buik en dan over de nok heen, en dan rond die huizen weer de grootsheid van de natuur – haar werk heeft iets te maken met de nietigheid en het miezerige gemodder van de mens.
Na IJsland, vertelt ze, kocht ze een camera en trok naar Bolivia. Ze had gehoord van een kunstenaar die daar een groen meer als een soort galerie gebruikte, een tentoonstellingsruimte. Hij zei: kom maar langs. Het idee dat ze voor hem had verzonnen, mislukte, maar de plek vond ze magisch. Het was vlakbij zoutvlaktes en die gaven haar een uitgestrekt gevoel van vrijheid. Er was van alles dat kon!
Heel anders dan in Nederland trouwens. Het klinkt misschien paradoxaal, maar als ze naar die afgelegen gebieden reist, soms zonder elektriciteit, kun je dus van alles organiseren. De mensen helpen je. En alles is goedkoop, dus met een laag budget kun je er nog heel wat doen. Bovendien: er zijn geen regeltjes. Ze is net terug van een shoot in een Nederlands natuurgebied. Hoe dat ging! Niks mocht er. De boswachter stond er continu met zijn neus bovenop. Alles moest worden gepland. Maar ze heeft vertrouwen nodig. Ze moet op een afgelegen eiland mensen ontmoeten die haar willen helpen, mensen die haar in hun leven toelaten.
In Bolivia kom je dagelijks vier auto’s tegen, daar komen de verrassingen en nieuwe ideeën hand in hand. En dan gaat het zoals het altijd gaat: ze heeft van tevoren bedacht wat ze wil gaan doen, maar als ze er eenmaal is, krijgt ze nieuwe ideeën. Dan gaat de context kloppen met wat ze doet, vermits ze de tijd krijgt om de mensen te begrijpen. Dat vindt ze het leukste van haar werk. Intensief optrekken met mensen die van een paar Euro per dag leven. Het bevriend raken.
Die foto’s maakt ze dan uiteindelijk analoog. Vindt ze wel zo fijn, later maar zien of ze goed gelukt zijn, anders is ze ter plekke zo met het eindresultaat bezig. Er mág ook per se niet geretoucheerd worden. Als ze een foto maakt met bolhoedjes aan een visdraad, dan mag die draad niet worden weggeretoucheerd als die een heel klein beetje zichtbaar is, het gaat om die gebeurtenis daar en toen – maar als je ’m helemaal zou zien, dan was de foto wel mislukt geweest. Denk niet dat het fotografisch niet interessant is wat ze doet: de uiteindelijke beelden zijn héél sterk en ze wordt door grote galeries in het Westen vertegenwoordigd. Ze stelt ook tentoon in de landen waar ze fotografeert, het is geen exotisch werk of zo, maar daar heb je wel minder plekken voor kunst. Ze vindt het heerlijk om te zien hoe in Korea weer heel anders naar foto’s gekeken wordt dan in New York, Lima of Dubai.
LEEGGEVISTE ZEEËN
Ja, ze is een soort van kunstenaar-antropoloog. Het allerbelangrijkste van haar foto’s, soms zie je dat niet terug, zijn de mensen. Met de Inuit leven in hun dorp, met de familie meereizen en dingen meemaken doordat je langer bij ze bent. De dingen maar laten gebeuren. Kunst zegt ze helemaal niks. Daar heeft ze haar werk uitgelegd als ‘visuele gedichten’. Ze gaat ook terug met de foto’s. De Inuit vonden ze leuk, ze werden wel gewaardeerd, was haar indruk. In Bolivia zette ze Aymara-indianenvrouwen op heuvels van zout met een roze suikerspin in hun hand. Voor haar gaat het dan om het harde leven dat die vrouwen bij de zoutwinning hebben, hun slechte positie maar ook de zoetige koosnaampjes die ze hebben. En ze wil ze móói portretteren. Moest ze wel eerst de mannen om toestemming vragen.
Soms werken haar verwijzingen heel vervreemdend. Vaak kun je er wel wat meer in vinden als je langer kijkt: de bolhoedjes boven de geiser deden haar zelf denken aan de zakenwereld die ook op een gevaarlijke bubbel lijkt die als een geiser kan uitbarsten, de bolhoeden er recht maar wankelend bovenop. In nieuwe werk een vrouwtje met roze kleding, en weer bolhoeden met schaduwpunten, ze moest denken aan haar dementerende moeder. Vissersboten met als je goed kijkt vanuit elk een uitgestoken knie, kunnen worden gezien als boten die zijn aangespoeld als vissen (de knieën worden vinnen). Ze verwijzen voor haar naar de leeggeviste zeeën – ministers! daar gaat die foto dus over die bij u in Den Haag in de vergaderzaal hangt! Grote rol speelt het contrast tussen culturele symbolen (bolhoeden, burka’s, kerk, suikerspin) die wel aan de door haar bewonderde Magritte doen denken, en de wijdse landschappen. Visueel levert het soms iets droomachtigs op, iets surreëels en lichts. Maar altijd iets spannend.
De tentoonstelling ‘Shores Like You’ van Scarlett Hooft Graa and is t/m 4 december te zien in Huis Marseille, Museum voor Fotogra e, in Amsterdam; www.huismarseille.nl. Scarlett Hooft Graaf land wordt vertegenwoordigd door de Flowers Gallery in Londen, die haar werk toont op Unseen Photo Fair, van 23 t/m 25 september.